SI Dilemma: Optimistisch, pessimistisch of realistisch over duurzame ontwikkeling?

In deze SI Dilemma-column verwijs ik naar enkele van onze specialisten in Robeco’s SI Center of Expertise die een artikel hebben geschreven over de voortgang in de voor hen relevante gebieden: klimaatverandering en de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG's).

Ondanks inspanningen om bij het produceren van energie over te stappen op schonere technologieën, en ondanks een pandemie die één jaar lang zorgde voor een lagere wereldwijde uitstoot, ligt de CO₂-uitstoot inmiddels weer op het niveau van vóór de Covid-pandemie. De CO₂-intensiteit van onze economieën is wel afgenomen, maar door de economische groei neemt de uitstoot zelf nog altijd toe, zoals te zien is in onderstaande grafiek. In deze grafiek is overigens de verandering in landgebruik niet meegenomen, terwijl die ook een grote bijdrage levert aan de klimaatverandering.

Onze klimaatstrateeg Lucian Peppelenbos schreef in zijn column over het rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) dat vorig jaar verscheen: “We liggen niet op koers in onze strijd tegen de opwarming van de aarde, maar we beschikken wel over de middelen en kennis. Met het juiste leiderschap kan de wereld nog altijd gevaarlijke klimaatverandering voorkomen. Dat blijft de belangrijkste boodschap in het rapport van klimaatpanel IPCC van de VN.”

Beleggers moeten dringend gehoor geven aan het oordeel van het IPCC dat klimaatrisico's onvoldoende worden ingeprijsd door de financiële sector. De IPCC kwam tot de conclusie dat in de komende vijf tot tien jaar een enorme verschuiving naar CO2-arme energie, transport en stedelijke infrastructuur moet plaatsvinden in de beleggingswereld.

In een ander artikel¹ staat dat eind 2022 tijdens klimaattop COP27 plannen zijn gemaakt om een fonds in het leven te roepen waaruit ontwikkelende landen de decarbonisatie kunnen financieren. Er staat echter ook in dat die top eigenlijk weinig concrete oplossingen heeft opgeleverd en dat het klimaatbeleid nog steeds tekortschiet. Als alle plannen worden gerealiseerd, stevenen we ook na de top nog altijd af op 2,5 °C opwarming van de aarde.

Als we verder kijken dan klimaatverandering en ons richten op een bredere reeks duurzaamheidsdoelen, de SDG's van de VN, zien we een gemengd beeld. Deze doelen zijn opgesteld in 2015 en moeten zijn gerealiseerd in 2030. Nu we op de helft zijn, heeft onze SDG-strateeg Jan Anton van Zanten de balans van de voortgang opgemaakt.²

Hij concludeert dat er in de loop van de tijd wel degelijk voortgang wordt geboekt om de doelen te realiseren, maar dat die veel te traag verloopt en nu zelfs licht afneemt. Geen enkel land ligt op koers om ze te halen voor 2030, wat deels te wijten is aan de Covid-pandemie.

Naast de pandemie zijn nu vooral de negatieve trends in de milieugerichte SDG's zorgwekkend. Als we de klimaatverandering niet aanpakken en het verlies aan biodiversiteit geen halt toeroepen, waar drie van de doelen op gericht zijn, is het ook onwaarschijnlijk dat we een van de andere SDG's behalen. Alle maatschappelijke systemen zijn immers afhankelijk van de natuurlijke omgeving.

‘Ik kijk altijd naar de optimistische kant van het leven, maar ben realistisch genoeg om te weten dat het leven een complexe kwestie is’ – Walt Disney

Zoals ik hierboven al aangaf, zijn deze vraagstukken inderdaad complex en met elkaar verbonden. Het is bijvoorbeeld lastig om tegelijkertijd SDG 2.1, een einde maken aan honger en voor iedereen, in het bijzonder de armen en de mensen die leven in kwetsbare situaties, toegang te garanderen tot veilig, voedzaam en voldoende voedsel en dit het hele jaar lang, en SDG 15.1 te realiseren.

Die SDG is gericht op het behoud, herstel en het duurzaam gebruik van land- en inlandse zoetwaterecosystemen en hun diensten waarborgen, in het bijzonder bossen, moeraslanden, bergen en droge gebieden, in lijn met de verplichtingen van de internationale overeenkomsten of veel van de andere targets op het gebied van klimaat en biodiversiteit. Het verbouwen van meer voedsel om te voldoen aan SDG 2.1 maakt dit een stuk minder waarschijnlijk.

De afgelopen jaren is de financiële sector zich bewuster geworden van ‘duurzaamheid’, met een focus op het integreren van financieel materiële ESG-factoren in portefeuilles om tot beter geïnformeerde beleggingsbeslissingen te komen. Hier zijn echter twee problemen mee. Wat de IPCC in zijn rapport aangeeft over de onderwaardering van klimaatrisico's, geldt ook voor andere externe factoren, zoals het verlies van biodiversiteit, slechte arbeidsomstandigheden, zwakke governance en matige betrekkingen met gemeenschappen.

Dit moet worden opgelost door betere wereldwijde regelgeving, die een prijs zet op deze kwesties en ervoor zorgt dat beleggers en bedrijven deze externe kosten internaliseren. Zo niet, dan zou ESG-integratie (zolang niet iedereen het op dezelfde manier doet of dezelfde informatie gebruikt) kunnen bijdragen aan betere beleggingsbeslissingen, maar niet direct ten goede komen aan duurzame ontwikkeling.

Of we moeten een manier vinden om verder te gaan dan ESG-integratie en over te stappen op impactbeleggen, door structuren te creëren die de biljoenen dollars aan investeringen kunnen financieren die (in opkomende markten) nodig zijn om duurzame ontwikkeling tot stand te brengen. Tijdens COP27 is een begin gemaakt met de vorming van een schadefonds door rijkere landen. Maar dit moet nog operationeel gemaakt worden.

Groene, sociale en duurzaamheidsgerelateerde obligaties zijn voor grote beleggers ook goede instrumenten om impact te creëren in de echte wereld. Eindbeleggers moeten duidelijk maken dat ze niet alleen de welvaart willen optimaliseren, maar ook het welzijn. Zover zijn we echter nog niet. Slechts een klein deel van al het beheerde vermogen gaat rechtstreeks naar de financiering van bedrijfsprojecten die bijdragen aan duurzame ontwikkeling.

Het voelt goed om in deze column eens aandacht te besteden aan mijn ‘pessimistische kant’. Het is belangrijk om zo nu en dan de balans op te maken van wat er gebeurt in de echte wereld. En er is niet veel reden voor optimisme.

Bij Robeco integreren alle beleggingsteams financieel materiële ESG-informatie in het beleggingsproces en dat doen ze via ons 50-koppige SI Center of Expertise. We steken veel tijd en moeite in onderzoek naar, integratie van en engagement over duurzaamheidskwesties en we ondersteunen onze klanten op dit gebied. En een handvol beleggers en vermogensbeheerders doet al jarenlang hetzelfde als wij.

We zullen nooit weten waar we nu zouden staan als we dat niet hadden gedaan. Wel weten we dat we al de nodige successen hebben geboekt met onze engagement, vooral om enkele bestuursleden met kennis van zaken gekozen te krijgen en transitieprocessen op gang te brengen bij sommige bedrijven waarin we beleggen. En hoewel we na COP27 nog altijd afstevenen op een wereldwijde opwarming van 2,5 °C, moeten we wel zeggen dat we vijf jaar geleden nog afstevenden op een opwarming van 4 °C.

Tot slot nog een uitspraak van Churchill, die ook op mij van toepassing is: “Ik ben een optimist. Het lijkt me niet heel zinvol om iets anders te zijn.”

Footnotes

¹ 2022-11-24 | SI Dilemma: Keeping on course for net zero by 2050
² 2022-08-09 | The SDGs at half-time – we need to score (with) more goals