Een belangrijke aanleiding voor de ontwikkelingen van de afgelopen weken is een brief die op 20 december naar 60 Amerikaanse vermogensbeheerders werd gestuurd. Deze brief werd verstuurd door de gerechtelijke commissie van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden en vroeg de ontvangers naar hun betrokkenheid bij het Net Zero Asset Managers Initiative en het samenwerkingsverband Climate Action 100+.

Betrokkenheid bij deze initiatieven wordt door de commissie beschouwd als een mogelijke schending van de antitrustwetten en de fiduciaire plicht.¹ In het lopende onderzoek van de commissie worden NZAM en Climate Action 100+ beoordeeld als een “klimaatkartel van linkse milieuactivisten en grote financiële instellingen” dat “samenspant om Amerikaanse bedrijven te dwingen om te decarboniseren en netto-nul te bereiken”.²

Soortgelijke politieke druk is de reden dat de zes grootste banken op Wall Street zich hebben teruggetrokken uit een initiatief voor banken om netto-nul te bereiken. En ook de Federal Reserve heeft om die reden besloten om zijn lidmaatschap op te zeggen van het Network for Greening the Financial System (NGFS), het wereldwijde netwerk van centrale banken dat zich richt op de aanpak van klimaatverandering.

Bij Robeco juichen we de door NZAM aangekondigde herziening toe, omdat die de groep in staat stelt om de strategie voor 2030 aan te scherpen. Niet alleen in de Verenigde Staten, maar ook wereldwijd is het beleidslandschap heel anders dan in 2020-2021, toen beleggers, bedrijven en regeringen massaal toezeggingen voor netto-nul deden. Deze toezeggingen vertegenwoordigden 93% van het wereldwijde bbp en 88% van de wereldwijde uitstoot.³

Over het algemeen hebben de regeringen hun toezeggingen niet waargemaakt. Ondanks opzienbarende vooruitgang in landen als het Verenigd Koninkrijk zet het beleid van regeringen de wereld op koers naar een temperatuurstijging van 2,9 graden Celsius. Tijdens de recente klimaattoppen is geen betekenisvolle vooruitgang geboekt, toonaangevende rechtsgebieden zoals de Europese Unie vertragen hun groene ambities, en de sterke toename van handelsprotectionisme beperkt de invoering van groene technologieën.⁴

Opmerkelijk genoeg kunnen beleggers met een netto-nultoezegging wel goede vooruitgang melden over dezelfde periode. Zo rapporteren de meeste beleggers, waaronder Robeco, indrukwekkende cijfers over de decarbonisatie van hun portefeuilles, die 40% of meer bedraagt.⁵ Het moge duidelijk zijn dat dit niet gepaard is gegaan met uitstootreductie in de reële economie, noch met meer ambitie op het gebied van klimaatbeleid.

Tegen deze achtergrond is het goed om even stil te staan bij de rol van beleggers op weg naar netto-nul.

In onze ogen hebben netto-nulinitiatieven een slechte start gemaakt. De lancering van de Glasgow Finance Alliance for Net Zero (GFANZ) tijdens COP26 in de Schotse stad in 2021 werd gevierd als een keerpunt, met USD 130 biljoen aan particulier vermogen dat klaar lag om ingezet te worden voor de transitie naar netto-nul. Dit waren hoge verwachtingen van beleggers die de vooruitgang van de samenleving naar 1,5 graad zouden stimuleren. De cruciale rol die is weggelegd voor regeringen, kreeg echter niet veel aandacht.

Een effectieve aanpak van de klimaatverandering vraagt om een missiegedreven regering die de uitdaging aangaat.⁶ De missie van John F. Kennedy om de eerste man op de maan te zetten leverde technologieën op die decennialang als fundament fungeerden voor het concurrentievoordeel van Amerikaanse bedrijven. Het internet en de digitalisering – en het succes van de Magnificent Seven – zijn direct gebaseerd op uitvindingen van het Amerikaanse ministerie van Defensie. Meer recentelijk heeft China staatsondernemerschap ingezet om wereldwijde dominantie te ontwikkelen op het gebied van hernieuwbare technologie en elektrische auto's.

Met de juiste stimulering van de overheid toont de markt een vrijwel onbeperkte vindingrijkheid in het creëren van innovaties en schaalbare oplossingen. De transitie naar netto-nul is aan de markt, want beleggers en de industrie moeten de oplossingen bedenken, implementeren en opschalen. Maar het zijn regeringen die de weg plaveien. Zo vormt de Groene Agenda van de EU, met regelgeving als de SFDR en CSRD⁷, een essentiële basis voor de netto-nulplannen van beleggers en bedrijven.

Vooruitkijkend denken we dat netto-nulinitiatieven hetzelfde patroon zullen volgen als de meeste leercurves: een aanvankelijke piek van hoge verwachtingen, gevolgd door teleurstelling, om vervolgens via een helling van verlichting naar productiviteit te evolueren. ⁸

Uit ons onderzoek en de interactie met klanten blijkt dat beleggers met een netto-nultoezegging – zo'n 40% van de markt⁹ – naar de lange termijn kijken en toegewijd blijven. Op wetenschappelijk gebied is er niks veranderd en dus houden ze vast aan hun koers. Wat wel verandert en evolueert, zijn de tactieken en hulpmiddelen – de helling van verlichting in de leercurve. Zo kwamen bij de aanvankelijke focus op decarbonisatie van portefeuilles duidelijke beperkingen naar voren. Daarom wordt dit proces nu versterkt door benaderingen van transitiefinanciering op basis van toekomstgerichte klimaatanalyses.

We kunnen alleen maar hopen dat het stadium van teleurstelling niet te lang duurt. De hausse in hernieuwbare energie toont aan dat netto-nul kan werken. Steeds meer landen ontkoppelen economische groei van een toename in uitstoot,¹⁰ wat de wereldeconomie in de buurt brengt van het punt waarop de totale absolute uitstoot begint af te nemen. Helaas wordt het wereldwijde geopolitieke landschap na de supercyclus van de verkiezingen van 2024 gekenmerkt door fragmentatie en nationalisme, wat een ongunstig scenario is voor de strijd tegen klimaatverandering.

De noodzaak voor klimaatactie neemt alleen maar toe. De temperatuur op aarde blijft stijgen – in 2024 is de grens van 1,5 graad al overschreden – en steeds meer mensen ondervinden de fysieke gevolgen van klimaatverandering. Het integreren van deze klimaatrisico's leidt tot beter gefundeerde beleggingsbeslissingen.

Bij Robeco blijven we ons inzetten om zorgvuldig te navigeren door de transitie naar netto-nul, waarbij we zowel de risico's als de kansen beheren, ten gunste van onze klanten en waardecreatie op de lange termijn.

Voetnoten

¹ https://judiciary.house.gov/media/press-releases/judiciary-committee-probes-60-companies-over-esg-ties
² Gerechtelijke commissie, Amerikaanse Huis van Afgevaardigden (2024), Climate control: exposing the decarbonization collusion in ESG investing, pagina 1.
³ https://zerotracker.net/
⁴ UNEP Emission Gap Report 2024
⁵ Eind 2023 was het beheerde vermogen van Robeco met 43,7% gedecarboniseerd ten opzichte van 2020.
⁶ Vgl. het werk van Mariana Mazzucato over de ondernemende staat
⁷ Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR) en Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD).
⁸ Bijvoorbeeld, https://en.wikipedia.org/wiki/Gartner_hype_cycle
⁹ Robeco's jaarlijkse Global Climate Survey 2024. Over een paar maanden publiceren we de editie van 2025.
¹⁰ Zie: https://ourworldindata.org/co2-gdp-decoupling