China stippelt route uit naar CO₂-neutraliteit

China is verreweg de uitstoter van CO₂ ter wereld. Volgens het Internationaal Energie Agentschap (IEA) is het land op dit moment goed voor bijna 30% van de wereldwijde CO₂-uitstoot, tegenover 15% voor de Verenigde Staten (VS) en 9% voor de Europese Unie. ¹ Het vraagt kolossale investeringen om de transitie te bewerkstelligen, vooral op het gebied van hernieuwbare energie, de elektrificatie van transport en kernenergie.

Het snelle tempo waarin de CO₂-uitstoot vorig jaar terugkeerde naar zijn groeipad, ondanks alle chaos door de Covid-19-pandemie, bewijst wel hoe groot de verandering moet zijn om economieën op een andere koers te krijgen. Dus al is de huidige trend in CO₂-uitstoot niet bepaald geruststellend, de verandering van toon op het hoogste niveau vraagt wel onze volle aandacht.

Een uitstoot van netto nul vraagt om een combinatie van inspanningen op drie terreinen. Ten eerste een verschuiving in de bbp-mix (bruto binnenlands product) van een land, met minder CO₂-intensieve industrie zoals productie en bouw, en meer CO₂-arme activiteiten zoals dienstverlening. China maakte de keuze voor minder industriële activiteiten feitelijk al meer dan tien jaar geleden.

Ten tweede een verandering in de energiemix van een land, met minder steenkool en olie en meer hernieuwbare energievormen. Ondanks de omvangrijke investeringen van de afgelopen tien jaar in onder andere waterstof-, wind- en zonne-energie blijft de economie van China zwaar leunen op fossiele brandstoffen. China is vooral buitengewoon afhankelijk van steenkool, absoluut een van de meest problematische energiebronnen als het gaat om CO₂-uitstoot.

En tot slot spelen ook plannen voor compensatie van de uitstoot een belangrijke rol. Zelfs bij de meest drastische maatregelen is het onwaarschijnlijk dat volledige decarbonisatie wordt bereikt zonder initiatieven voor compensatie. Vanuit dit perspectief bekeken worden technieken rond CO₂-afvang, -hergebruik en -opslag (Carbon Capture, Utilization and Storage, CCUS), maar ook bebossing en herbebossing waarschijnlijk onmisbare hulpmiddelen voor regeringen.

Ongeveer 90% van de CO₂-uitstoot van China komt van de productie van elektriciteit en warmte, en van industrie en transport. Daarbij zijn elektriciteit en warmte goed voor de helft van alle uitstoot.² Het spreekt vanzelf dat deze drie segmenten de gevolgen van de transitie het meeste zullen voelen, vooral elektriciteits- en warmteproductie.

Toch zijn er ook belangrijke verschillen tussen de sectoren. Zo was de piek in industriële uitstoot al bijna tien jaar geleden, terwijl elektriciteits- en warmteopwekking en transport hun piek nog niet hebben bereikt. Maar er zijn tekenen dat het tij langzaam keert. Zo zijn de investeringen in kolencentrales de laatste jaren scherp gedaald.

Ook de overgang naar een duurzamere transportsector vraagt om drastische wijzigingen en omvangrijke investeringen. Te denken valt aan meer gebruik van openbaar vervoer, een toename van het gebruik van elektrische voertuigen en het verder terugdringen van het verbruik van conventionele dieselvoertuigen.

Gezien de veranderingen die in de meeste sectoren vereist zijn om CO2-neutraal te worden, is de belangrijkste vraag voor beleggers waar de grootste risico’s liggen en waar de grootste kansen. Het ligt voor de hand dat fossiele brandstofproducenten, en dan vooral de grote oliemaatschappijen, het meeste risico lopen. Hun kernactiviteiten staan immers haaks op decarbonisatie.

Maar ook veel andere sectoren zullen nadeel ondervinden van een slechte aanpak van de transitie, zoals petrochemie, staal en cement. Daar staat tegenover dat bedrijven die in staat zijn de transitie te ondersteunen van de trend naar decarbonisatie gaan profiteren. In sommige gevallen is de mogelijke impact van decarbonisatie al bekend, maar in andere sectoren zijn de gevolgen nog moeilijk te overzien.

Op dit moment zien wij kansen op drie belangrijke terreinen. Naar verwachting gaat het leeuwendeel van de investeringen nog steeds naar hernieuwbare energie. Maar ook elektrische voertuigen behoren waarschijnlijk tot de grote winnaars. En tot slot is de kans groot dat een aanzienlijk deel van de totale investeringen naar elektriciteitsnetwerken en technieken voor energieopslag gaat, maar ook naar de waterstofsector.

Recentelijk bleek uit officiële mededelingen dat voor de komende tien jaar ambitieuze plannen op stapel staan om meer schone energie op te wekken. Het aandeel van niet-fossiele brandstoffen in de primaire energievoorziening bedraagt in 2030 naar verwachting 25%. Eerder was de doelstelling nog 20%.³ Gezien de geleidelijke uitputting van het potentieel van waterkracht en de afname in de bouw van kerncentrales, betekent dit dat wind- en zonne-energie snel moeten groeien.

Beijing heeft ook duidelijk gemaakt dat men voorop wil blijven lopen in new energy vehicles (NEV’s), voertuigen op nieuwe vormen van energie. Recentelijk is een plan voor die sector goedgekeurd. Volgens dit plan groeit het aandeel van NEV’s in 2025 naar 20% van de totale verkoop van nieuwe auto’s. Dat was vorig jaar nog 5,4%.⁴ De doelstelling voor 2025 is lager dan de eerder gemelde doelstelling van 25%, omdat deze rekening houdt met de twee moeilijke jaren 2019 en 2020.

Tot slot nog dit. Hoewel hernieuwbare energie het meest kritisch is in de transitie naar CO₂-neutraliteit, is er ook een rol weggelegd voor extra opslagtechnieken. Deze zijn nodig om de dagelijkse vraag en de seizoenswisselingen op te vangen die nu eenmaal inherent zijn aan wind en zon. Alleen dan kunnen alle delen van de economie meedoen aan de decarbonisatie, ook de meest CO2-intensieve sectoren zoals staal- en cementproductie.

In dit kader gaan twee aanvullende technologieën, accu’s en waterstof, waarschijnlijk een belangrijke rol spelen vanwege hun vermogen om elektriciteit om te zetten naar chemische energie en andersom. China is al wereldleider in de fabricage van accu’s en heeft een aandeel van 70% in de wereldproductie.⁵ Ondanks het vacuüm aan het begin van 2020, heeft de productie zich weer tamelijk snel hersteld.

Ondertussen zijn de ontwikkelingen in waterstof volop gaande en wij verwachten dat deze de komende decennia gaan versnellen. De China Hydrogen Alliance, een handelsgroep die de sector in brede zin vertegenwoordigt, raamt dat waterstof in 2050 tot wel 10% van de totale energiemix van China voor zijn rekening kan nemen. Op dit moment is dat nog minder dan 1%.⁶